Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá lý do tại sao lãi suất thực tế của vay trả góp thường cao hơn mức lãi suất được quảng cáo. Tôi sẽ sử dụng ví dụ đơn giản và hai cách giải thích để làm rõ vấn đề, giúp bạn dễ hiểu và đưa ra quyết định tài chính sáng suốt hơn.
1. Ví dụ minh họa về vay trả góp
1.1. Vay thông thường (trả gốc và lãi cuối kỳ):
Giả sử bạn vay 100 triệu đồng với lãi suất 20%/năm. Bạn nhận đủ 100 triệu đồng ngay từ đầu và sử dụng toàn bộ số tiền này trong suốt 12 tháng. Đến cuối năm, bạn trả một lần: 100 triệu đồng gốc cộng với 20 triệu đồng lãi (tổng 120 triệu đồng).
1.2. Vay trả góp (trả đều hàng tháng):
Người cho vay đề nghị bạn trả góp mỗi tháng 10 triệu đồng trong 12 tháng (tổng vẫn là 120 triệu đồng). Nghe có vẻ tiện lợi vì phù hợp với thu nhập hàng tháng và giúp trả nợ nhanh hơn. Tuy nhiên, lãi suất thực tế ở đây cao hơn vì cách tính lãi không đơn giản như vẻ bề ngoài.
2. Giải thích cách 1: Sự khác biệt về việc sử dụng vốn
2.1. Trong vay thông thường:
Bạn được sử dụng toàn bộ 100 triệu đồng trong suốt 12 tháng, chỉ trả gốc và lãi vào cuối kỳ. Điều này tối ưu hóa lợi ích từ số vốn vay.
2.2. Trong vay trả góp:
Bạn nhận 100 triệu đồng ban đầu, nhưng ngay sau tháng đầu, bạn phải trả 10 triệu đồng (bao gồm cả gốc và lãi), nên chỉ còn sử dụng 90 triệu đồng. Các tháng sau, số vốn còn lại tiếp tục giảm dần (80 triệu, 70 triệu, v.v.). Kết quả là bạn không được sử dụng đầy đủ 100 triệu đồng trong toàn bộ thời gian, dẫn đến lãi suất thực tế cao hơn so với mức 20% được quảng cáo.
3. Giải thích cách 2: Giá trị thời gian của tiền
3.1. Nguyên tắc cơ bản:
Tiền hôm nay có giá trị lớn hơn tiền trong tương lai vì lạm phát và cơ hội đầu tư. Ví dụ, nếu bạn vay 10 triệu đồng và hứa trả lại đúng 10 triệu đồng sau 12 tháng, ít ai chấp nhận trừ khi là người thân – vì tiền phải sinh lời theo thời gian.
3.2. Áp dụng vào vay trả góp:
Mỗi khoản trả góp 10 triệu đồng hàng tháng có giá trị khác nhau khi quy về cùng thời điểm (ví dụ: tháng 12). 10 triệu đồng ở tháng 1 đáng giá hơn 10 triệu đồng ở tháng 12 vì nó có thể được đầu tư để sinh lời ngay. Do đó, tổng giá trị các khoản trả góp quy đổi về cuối kỳ sẽ lớn hơn 120 triệu đồng nếu tính theo giá trị thời gian, khiến lãi suất thực tế cao hơn.
4. Tính lãi suất thực
Chúng ta dùng hàm hàm IRR (Internal Rate of Return) trong Excel hoặc các công cụ tài chính để tính lãi suất thực tế dựa trên dòng tiền trả góp.
Công thức IRR (dòng tiền tháng ) sẽ ra kết quả, Lãi suất tháng = 2,92%.
Lãi suất năm = ((1+lãi suất tháng)^12)) - 1 = ((1+2,92%)^12)) -1 = 41.30%
Lãi suất vay trả góp cao hơn chúng ta tưởng. Do đó bạn cần hết sức thận trọng trước khi vay trả góp. Hãy tính toán kỹ lãi suất thực tế, đánh giá khả năng trả nợ và chỉ vay khi thực sự cần thiết.
Tác giả Lâm Minh Chánh
