1. Mua CCQ nghĩa là chúng ta thuê quỹ ra quyết định đầu tư thay cho mình

Khi chúng ta mua Chứng chỉ quỹ (CCQ), nghĩa là chúng ta sở hữu một phần danh mục do công ty quản lý quỹ vận hành. Quỹ đầu tư thay chúng ta làm việc khó:

• Chọn cổ phiếu/trái phiếu.

• Theo dõi doanh nghiệp.

• Ra quyết định mua–bán.

• Kiểm soát rủi ro.

Giá CCQ biến động theo NAV (giá trị tài sản ròng) của cả danh mục, không phụ thuộc vào một mã riêng lẻ.

Khác với việc tự mở tài khoản và tự chọn cổ phiếu (tự lái), mua CCQ giống như thuê đội ngũ chuyên nghiệp (có quy trình, kỷ luật, giám sát) để lái chiếc “danh mục” giúp mình.

2. Những lợi thế mà quỹ đầu tư có, nhà đầu tư cá nhân khó làm được

2.1. Khả năng chọn cổ phiếu có giá tăng trưởng theo thời gian

• Quỹ có đội ngũ phân tích, có kiến thức chuyên môn, vừa phân tích các loại báo cáo, phân tích tin tức, vừa làm việc trực tiếp với doanh nghiệp, kiểm chứng thông tin ngoài báo cáo tài chính.

• Nhà đầu tư cá nhân thiếu kiến thức chuyên môn, và cũng thiếu thời gian/kinh nghiệm để thu thập, nghiên cứu thông tin của doanh nghiệp. Thông tin từ nhà đầu tư thường là thông tin rời rạc, thiếu chiều sâu giá trị, và có khi bị tin giả.

2.2. Đa dạng hóa danh mục để giảm rủi ro

• Quỹ phân bổ vào 20–30 cổ phiếu chất lượng, trải rộng nhiều ngành và quy mô doanh nghiệp.

• Còn cá nhân vừa thiếu kiến thức về đa dạng hóa, vừa vốn nhỏ nên thường chỉ đầu tư 1 hoặc vài 3 mã, rủi ro tập trung rất cao.

2.3. CCQ giảm rủi ro theo nhiều lớp

• Rủi ro riêng lẻ (công ty): 1 mã xấu sẽ bị “pha loãng” trong cả rổ cổ phiếu.

• Rủi ro ngành: danh mục trải rộng các ngành → một ngành yếu không “kéo chìm” toàn bộ.

• Rủi ro thời điểm mua: có thể dùng DCA (mua đều) để bình quân giá.

• Rủi ro hành vi: có quy trình và kỷ luật của quỹ thay cho cảm xúc cá nhân.

2.4. Bản lĩnh và kỷ luật đầu tư

• Quỹ đầu tư OPM – Other People’s Money (tiền nhà đầu tư), nên những chuyên gia của quỹ không bị cảm xúc chi phối. Ví dụ khi có cổ phiếu giảm giá 20% vì yếu tố ngắn hạn, nhưng nền tảng kinh doanh vẫn tốt → quỹ bình tĩnh giữ theo luận điểm đầu tư; nhà đầu tư cá nhân thì dễ hoảng loạn, bán tháo.

• Và vì quản lý tiền của nhà đầu tư nên những chuyên gia quản lý quỹ phải cố gắng tuân thủ tiêu chí mua–bán rõ ràng, đạt KPI về lợi nhuận và rủi ro. Họ luôn cố gắng giữ uy tín cho quỹ.

3. Nhược điểm của CCQ đối với nhà đầu tư

3.1. NAV có thể giảm khi thị trường tăng

• Trong ngắn hạn, thị trường đôi lúc “chạy” theo những mã ngoài tiêu chí giá trị/tăng trưởng của quỹ, do đó giá trị ròng của chứng chỉ quỹ, tức là NAV không tăng, thậm chí giảm dù chỉ số đi lên.

• Thực tế có giai đoạn một số quỹ giảm dù VN-Index tăng.

3.2. Không phải quỹ nào cũng hiệu quả

• Có quỹ đạt 15–20%/năm, cũng có quỹ chỉ 5–8%/năm.

• Vì vậy, phải chọn quỹ kỹ để tránh chất lượng thấp.

4. Ưu điểm của CCQ đối với nhà đầu tư – Ưu điểm dài hạn và chiến lược đầu tư phù hợp

4.1. Quỹ tốt có xu hướng tăng trưởng ổn định theo thời gian

• Với quỹ chất lượng, lợi nhuận trung bình dài hạn thường ổn định. Các chứng chỉ quỹ tốt có tỷ suất lợi nhuận lớn hơn 15%/năm.

4.2. Phù hợp với chiến lược đầu tư đều đặn (DCA)

• Đừng chờ “bắt đáy” – rất khó đoán.

• Thay vậy nhà đầu tư nên mua đều đặn, mua theo định kỳ tháng/quý giúp bình quân giá, kết quả thường tiệm cận mức tăng trưởng của quỹ, thậm chí tốt hơn nếu trúng lúc điều chỉnh.

• Nguyên tắc này cũng áp dụng với vàng hay các tài sản tăng trưởng dài hạn.

4.3. Tránh rơi vào bẫy dự đoán giá

• Ngay cả người chơi phái sinh chuyên nghiệp cũng không dự đoán đúng thường xuyên.

• Tập trung vào đều đặn – kỷ luật – dài hạn, thay vì săn “thời điểm vàng”.

5. Cách chọn chứng chỉ quỹ tốt

5.1. Track record – lịch sử hoạt động dài hạn

• Quá khứ là đà của tương lai: quỹ tăng trưởng ổn định 5–10 năm thường đáng tin cậy hơn.

• Tương tự doanh nghiệp, hiệu quả của quỹ khó thể “nhảy vọt” vô cớ; nó nối dài từ nền tảng sẵn có.

5.2. Đội ngũ quản lý quỹ & tính minh bạch

• Ai quản lý? Triết lý đầu tư? Kinh nghiệm? Kết quả thực tế trong nhiều chu kỳ thị trường?

• Ưu tiên quỹ báo cáo minh bạch, quy trình quản trị rủi ro rõ, chi phí hợp lý (phí quản lý/giao dịch/thoái vốn), thanh khoản CCQ phù hợp nhu cầu rút–nạp.

Kết luận

Đối với nhà đầu tư cá nhân, đối với những người bận rộn nhưng vẫn muốn tham gia thị trường và tích lũy tài sản đều đặn, CCQ là lựa chọn rất thực tế:

• Giảm rủi ro nhờ đa dạng hóa, kỷ luật đầu tư và quy trình chuyên nghiệp.

• Nhẹ đầu vì không phải ngày nào cũng canh bảng giá, nhưng vẫn hưởng lợi từ tăng trưởng của thị trường.

• Chìa khóa là chọn quỹ có track record tốt và duy trì DCA đủ dài để lợi thế của quỹ phát huy.

Tác giả: Lâm Minh Chánh