Kiếm tiền, Làm ra tiền là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quản lý tài chính cá nhân. Không làm ra tiền thì không có tài chính để quản lý, mọi kế hoạch tiết kiệm hay đầu tư đều trở nên vô nghĩa.

1. Kiếm tiền là mục tiêu đầu tiên và quan trọng nhất trong quản lý tài chính cá nhân

1.1. Lý do kiếm tiền phải đứng ở vị trí hàng đầu:

Quản lý tài chính cá nhân không chỉ là việc chi tiêu khôn ngoan hay đầu tư sinh lời, mà trước hết phải đảm bảo nguồn thu nhập ổn định và đủ lớn. Nếu thu nhập của bạn quá thấp, mọi chiến lược khác như phân bổ ngân sách theo phương pháp "6 lọ" (chia tiền vào các khoản tiết kiệm, chi tiêu cần thiết, đầu tư, giáo dục, vui chơi và từ thiện) sẽ trở nên vô nghĩa. Ví dụ, nếu bạn chỉ có 5-7 triệu đồng mỗi tháng nhưng phải chi trả cho sinh hoạt, nuôi gia đình, thì việc cố gắng "chia lọ" chỉ khiến bạn thêm stress mà không giải quyết được gốc rễ vấn đề. Theo các chuyên gia tài chính như Robert Kiyosaki hay T. Harv Eker, thu nhập là "nguồn nước" nuôi dưỡng toàn bộ hệ thống tài chính của bạn. Không có nguồn nước dồi dào, "hồ chứa" sẽ nhanh chóng cạn kiệt. Trong bối cảnh kinh tế Việt Nam hiện nay, với lạm phát khoảng 3-4% hàng năm và chi phí sinh hoạt tăng cao (như giá xăng dầu, thực phẩm), việc ưu tiên kiếm tiền giúp bạn không chỉ sống sót mà còn phát triển.

Hãy nghĩ đến nó như xây nhà: nền móng (thu nhập) phải vững trước khi xây tường hay mái.

1.2. Sai lầm phổ biến khi bỏ qua bước này:

Nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, thường tìm đến các video hoặc sách về tài chính cá nhân với hy vọng "phép màu" từ việc tiết kiệm. Họ comment: "Em có 5 triệu không đủ sống, làm sao chia lọ?" hay "7 triệu phải nuôi vợ con, theo chú Ba thì sao?". Đây chính là dấu hiệu của tư duy sai lầm. Thay vì than vãn về số tiền hiện có, bạn cần nhận ra rằng quản lý tài chính bắt đầu từ việc tăng nguồn vào, không phải chỉ tối ưu hóa nguồn ra. Theo khảo sát gần đây, khoảng 28% hộ gia đình gặp khó khăn tài chính, và hầu hết đều do thiếu chiến lược kiếm thêm.

Nếu bạn đang ở tình trạng này, hãy dừng lại và tự hỏi: "Tôi đã làm gì để tăng thu nhập trong 6 tháng qua?". Việc bỏ qua bước kiếm tiền dẫn đến vòng luẩn quẩn: nợ nần, stress và mất cơ hội đầu tư dài hạn.

1.3. Lợi ích lâu dài của việc tập trung vào kiếm tiền:

Khi thu nhập tăng, bạn không chỉ có dư dả để áp dụng các nguyên tắc tài chính mà còn tạo ra "đòn bẩy" cho tương lai. Ví dụ, với thu nhập 10 triệu đồng/tháng, bạn có thể tiết kiệm 20% (2 triệu) mà vẫn thoải mái chi tiêu. Nhưng nếu thu nhập chỉ 5 triệu, việc tiết kiệm trở nên khó khăn, dẫn đến rủi ro tài chính cao hơn. Theo nguyên tắc "tiền sinh tiền", thu nhập cao hơn cho phép bạn đầu tư vào quỹ hưu trí, bất động sản hoặc chứng khoán, tạo ra sự giàu có thụ động. Hơn nữa, trong thời đại số hóa, kiếm tiền không còn giới hạn ở công việc truyền thống; bạn có thể tận dụng kỹ năng trực tuyến để đa dạng hóa nguồn thu, giảm rủi ro mất việc đột ngột – một vấn đề phổ biến sau đại dịch COVID-19.

2. Đánh giá tình hình thu nhập hiện tại và nhận diện vấn đề.

2.1. Cách tự đánh giá mức thu nhập của bạn:

Để bắt đầu, hãy lập bảng theo dõi thu nhập hàng tháng trong ít nhất 3 tháng. Bao gồm lương chính, thưởng, thu nhập phụ và so sánh với chi phí cố định (ăn uống, nhà ở, điện nước). Nếu thu nhập dưới mức trung bình ngành nghề (ví dụ: IT khoảng 15-25 triệu/tháng ở TP.HCM, theo dữ liệu từ VietnamWorks 2025), hoặc nếu bạn phải vay mượn để sống, thì đây là dấu hiệu cần hành động ngay.

Nhiều người mắc lỗi khi nghĩ "thu nhập thấp là do thị trường", nhưng thực tế, 70% trường hợp là do thiếu kỹ năng hoặc không cập nhật xu hướng. Hãy sử dụng công cụ miễn phí như Google Sheets để tính tỷ lệ thu nhập/chi phí; nếu dưới 1.5 (tức thu nhập chỉ gấp 1.5 lần chi phí), bạn đang ở vùng nguy hiểm.

2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập thấp:

Nguyên nhân phổ biến bao gồm nghề nghiệp không phù hợp, thiếu đào tạo hoặc lười biếng tìm kiếm cơ hội. Ví dụ, nếu bạn làm việc văn phòng với lương 8 triệu/tháng nhưng ngành đó đang suy giảm (như bán lẻ truyền thống), bạn cần chuyển hướng sang lĩnh vực hot như digital marketing hoặc lập trình AI. Theo báo cáo của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Việt Nam năm 2025, thu nhập bình quân lao động trẻ làm công là khoảng 9,4 triệu/tháng, nhưng hơn 50% lao động dưới 30 tuổi vẫn có thu nhập dưới 12 triệu/tháng do thiếu kỹ năng số.

Ngoài ra, tư duy "an phận" – hài lòng với mức lương hiện tại mà không học hỏi – là kẻ thù lớn nhất. Hãy nhớ, trong quản lý tài chính, thu nhập không phải là con số cố định; nó có thể tăng gấp đôi nếu bạn chủ động.

2.3. Tác động tâm lý và xã hội của thu nhập thấp:

Không chỉ ảnh hưởng tài chính, thu nhập kém còn gây stress, ảnh hưởng sức khỏe và mối quan hệ. Nhiều cặp vợ chồng ly hôn do áp lực tiền bạc, theo thống kê từ Viện Nghiên cứu Gia đình và Giới. Vì vậy, việc ưu tiên kiếm tiền không phải ích kỷ mà là trách nhiệm với bản thân và gia đình. Hãy bắt đầu bằng việc đặt mục tiêu cụ thể, như tăng thu nhập 20% trong 6 tháng, để tạo động lực.

3. Chiến lược thực tế để tăng thu nhập và làm ra nhiều tiền hơn

3.1. Học hỏi và nâng cao kỹ năng nghề nghiệp:

Nếu nghề hiện tại không mang lại thu nhập cao, hãy đầu tư thời gian học nghề mới. Các khóa học trực tuyến trên Coursera, Udemy hoặc nền tảng Việt như Topica Native chỉ tốn vài triệu nhưng có thể giúp bạn chuyển sang lĩnh vực lương cao hơn, như lập trình (lương khởi điểm 8-15 triệu) hoặc bán hàng online. Hãy dành 1-2 giờ mỗi ngày để học; theo nguyên tắc "10.000 giờ" của Malcolm Gladwell, sự kiên trì sẽ biến bạn thành chuyên gia. Ví dụ, một nhân viên văn phòng có thể học freelancing trên Upwork để kiếm thêm 5-10 triệu/tháng từ dự án quốc tế.

3.2. Làm thêm công việc phụ và đa dạng hóa nguồn thu:

Đừng giới hạn ở một công việc. Hãy tìm việc part-time như lái xe công nghệ (Grab, Be), bán hàng trên Shopee/Lazada hoặc dạy thêm nếu bạn có chuyên môn. Theo khảo sát của McKinsey về gig economy, khoảng 40% lao động toàn cầu có ít nhất hai nguồn thu, giúp họ tăng thu nhập trung bình 30%.

Bắt đầu nhỏ: nếu bạn thích nấu ăn, bán đồ ăn online; nếu giỏi tiếng Anh, dịch thuật freelance. Quan trọng là chọn việc phù hợp với sở thích để tránh kiệt sức.

3.3. Tìm mọi cách sáng tạo để làm ra tiền:

Sử dụng công nghệ để mở rộng. Ví dụ, tạo kênh YouTube về sở thích cá nhân (như review sách tài chính) để kiếm từ quảng cáo, hoặc đầu tư nhỏ vào cổ phiếu blue-chip nếu bạn đã có kiến thức cơ bản. Hãy networking qua LinkedIn hoặc các nhóm Facebook về việc làm để tìm cơ hội. Nhớ rằng, kiếm tiền là quá trình thử nghiệm: thất bại ở một ý tưởng không sao, quan trọng là học hỏi và tiếp tục. Cuối cùng, hãy lập kế hoạch dài hạn: đặt mục tiêu thu nhập 20 triệu/tháng trong 2 năm, chia nhỏ thành các bước hàng quý.

Tóm lại, làm ra tiền không chỉ là bước đầu tiên mà còn là chìa khóa mở ra cánh cửa tự do tài chính. Đừng để thu nhập thấp cản trở bạn; hãy hành động ngay hôm nay để học hỏi, làm thêm và sáng tạo. WikiMoney hy vọng bài viết này truyền cảm hứng cho bạn. Nếu áp dụng, hãy chia sẻ kinh nghiệm trong phần bình luận. Chúc bạn thành công trên hành trình tài chính cá nhân!

Tác giả: WikiMoney Team